Bidenwatch Nieuws
100 dagen Joe Biden: hoe ‘Sleepy Joe’ iedereen verrast
In de rubriek ‘Biden Watch’ bespreken Amerika-kenners Willem Post en Stan Bos één keer in de twee weken de opvallendste ontwikkelingen in de Amerikaanse politiek en het presidentschap van Joe Biden.
Beste Stan,
Maar even een wat langere Biden Watch, want vrijdag is het zo ver. Biden passeert dan de mijlpaal van de eerste 100 dagen. Wat een feest! Ook onze media zijn euforisch. Voorbeelden? De Volkskrant noemt in een hoofdredactioneel commentaar zijn optreden ‘een verademing’ en in dezelfde krant schreef columniste Heleen Mees al na 50 dagen dat zijn presidentschap ‘een succes’ was. En neem oud-correspondent Jan-Kees Emmer van De Telegraaf die in het televisieprogramma WNL op Zondag vertelde dat hij zijn kinderen heeft aangeraden naar Amerika te emigreren ‘want daar gaat het de komende jaren gebeuren’ met een spectaculair groeiende economie. Dankzij Biden. Ikzelf schreef in De Volkskrant en De Morgen al over de adembenemende start van Joe Biden.
Joseph Robinette Biden wordt als het zo doorgaat binnenkort vast JRB. Die afkorting wordt alleen de meest opvallende presidenten gegund. JRB wordt zelfs al met Franklin Roosevelt vergeleken. FDR is een onuitputtelijke inspiratiebron voor zijn opvolgers. Kennedy probeerde diens ‘losse’ regeerstijl te evenaren. Johnson putte voor zijn Great Society programma uitgebreid inspiratie uit de New Deal. Carter was de eerste die de ‘fireside chats’ in ere herstelde. Nixon herkende zich in de grote persoonlijke macht die Roosevelt opeiste. Reagan had altijd een portretje van FDR in zijn portefeuille.
Verschillen
Biden trekt ook gretig de vergelijking tussen zijn eerste 100 dagen en die van toen. Ook weer in zijn grote speech afgelopen woensdagnacht. Natuurlijk zijn er verschillen, maar gelijk Roosevelt intervenieert hij grootschalig in de economie. Nog als presidentskandidaat trok Biden naar Warm Springs, het buitenverblijf van FDR in Georgia, waar hij in een toespraak zijn bewondering uitsprak. Met gebroken stem vertelde Biden dat de president hier was gestorven en hoe zijn stoffelijk overschot per trein werd overgebracht naar Washington. Langs de rails verzamelde zich een grote menigte. Een man viel huilend op de grond. Iemand vroeg of hij de president had gekend. ‘No. But he knew me. He knew me.’
Zo’n people’s president wil Biden ook zijn. De eerste 100 dagen heeft hij beslist indruk gemaakt. Het ‘prik en geld’ pakket van maar liefst 1900 miljard dollar is Rooseveltiaans. Het geld valt als manna uit de hemel en belandt onder meer in de vorm van cheques van 1400 dollar in miljoenen gewone huishoudens. De groei van de Amerikaanse economie zal naar verwachting van het IMF voor het eerst sinds jaren zelfs de Chinese overtreffen. Amerikaanse en buitenlandse media bejubelen Biden. Wat een verschil met de populistische woedegeleider Trump die Amerika zoals wij het kennen te gronde wilde richten. Net als Roosevelt zou Biden de democratie en het kapitalisme juist willen redden.
Relativeringen
Toch zijn er wel een paar relativeringen te maken. In de allereerste plaats: Biden is geen FDR. FDR was een politiek reuzetalent. Zijn tekstschrijver Robert E. Sherwood overdreef: ‘Roosevelt heeft meer kracht, wijsheid en politieke kennis en gezond verstand dan alle zogenaamde staatslieden in Europa en Azië samen.’ Maar je moet er niet aan denken dat de Verenigde Staten op zulke beslissende momenten in de binnen- en buitenlandse politiek een minder getalenteerde president hadden gehad. Een president die notabene regeerde in een tijd dat het bankwezen was ingestort, de werkloosheid in sommige streken tot wel 50 procent was opgelopen. Totale ontreddering en dat juist op een moment dat elders in de wereld het fascisme aan de macht kwam.
Of Biden bij een grote buitenlandcrisis over dat overwinnaarstalent beschikt valt te bezien. In zijn verleden als vicepresident en senator zat hij er bij belangrijke beslissingen ook naar eigen zeggen met enige regelmaat naast. Denk aan zijn stem vóór de Irak-oorlog en zijn late ‘voortschrijdend’ inzicht dat de Vietnam-oorlog niet te winnen viel door de Amerikanen.
Roosevelt heeft met zijn Social Security Act en andere New Deal wetten structureel een basis gelegd voor iets wat op een verzorgingsstaat lijkt. Dat kan Biden niet zeggen. Zijn eerste grote wetgeving is tijdelijk van aard. Wel heeft hij grote plannen met de fysieke en menselijke infrastructuur die Amerika voorgoed zullen veranderen. Miljoenen banen zullen er ook bij komen. Deze wetgeving zal duizenden extra miljarden kosten.
Begrotingstekort
De belastingen, en het begrotingstekort, gaan omhoog. De Republikeinen plus een paar conservatieve Democraten zullen dit tegenhouden in het Congres. Er is een goede kans dat Republikeinen en Democraten een compromis sluiten dat zich vooral zal beperken tot bruggen, wegen en broadband internet op het platteland. Kosten: zo’n 600 miljard dollar. Al met al zou dat toch een prachtige prestatie zijn van Biden die wij allen inmiddels ook liefkozend ‘Joe’ noemen.
Maar een Roosevelt is hij niet. Als persoon lijkt hij ook niet op hem. FDR bespeelde de politiek zoals een violist zijn viool bespeelt. Licht en luchtig met een glas martini en een sigaret in de hand. Barbara Handman van de progressieve lobbygroep ‘People for the American Way’ zei ooit over hem: ‘Hij had een geweldige charme en een natuurlijke band met het volk. Verreweg de meeste mensen waren dol op hem. Hij had zo’n aanstekelijke glimlach. Dat was gewoon ontzagwekkend. Zo krachtig, tegenwoordig zou je zijn manier van communiceren bijna interactief noemen. Alles leek er door op te lichten.’
Zo’n persoonlijkheid heeft Biden niet, maar ik moet hem nageven dat hij met zijn acties, plannen en empathie wel in de geest van FDR regeert. Dat is al heel wat. Deze week sprak ik nog even met mijn wijze Leidse professor Amerikaanse geschiedenis van destijds, Alfons Lammers. Hij is een groot Roosevelt-kenner en oordeelt vooralsnog positief over Biden: ‘FDR is weer volop nieuws, hoe mooi is dat. Wat mij betreft kan Joe B. zich niet genoeg aan hem spiegelen!’ Inderdaad, Biden als leerling van FDR.
Deel jij die JRB-euforie, Stan? Misschien wel aardig om hem een cijfer te geven voor die eerste maanden. Ik geef hem een 7+.
Beste Willem,
Rahm Emanuel, de voormalige stafchef van Barack Obama en oud-burgemeester van Chicago, verwoordde de eerste honderd dagen van president Joe Biden misschien wel het meest treffend. ‘De geheime saus is dat zijn persoon geruststellend is en comfort biedt voor gematigde en onafhankelijke kiezers en dat zijn beleid geruststellend is en comfort biedt voor progressieve kiezers. Zijn authenticiteit maakt het heel moeilijk om Joe Biden te demoniseren als een radicale schurk.’
De vergelijkingen met Franklin Delano Roosevelt vliegen ons deze dagen inderdaad om de oren. Die euforie is deels begrijpelijk als je dat vergelijkt met de vorige regering. Donald Trump genoot als pyromaan van alle brandjes die hij maar al te graag aanstak. De regeerstijl van Joe Biden is radicaal anders. Wie had dat een jaar geleden gedacht toen ‘Sleepy Joe’ na die smadelijke nederlaag in New Hampshire als een dief in de nacht vertrok. Tijdens die voorverkiezingen presenteerde hij zich als de man die knokte voor ‘de ziel van het land’, maar zijn campagnebijeenkomsten waren zwak georganiseerd en – zeker in vergelijking met Bernie Sanders, Pete Buttigieg en Elizabeth Warren – slaapverwekkend.
Vergezichten
Niet zo gek was het daarom dat weinig mensen idealistische vergezichten verwachten toen Biden op 20 januari van dit jaar – 100 dagen geleden dus – op de trappen van het Capitool de eed afnam. Biden profileerde zich als de brandweerman die het vuur kwam blussen, maar op dat moment niet uitblonk met nauwkeurig omschreven beleidsnotities. Wat we toen niet wisten, is dat Team Biden achter de schermen en zonder ook maar enige verwachting te wekken in de startblokken stond om aan de slag te gaan, eigenlijk vrijwel direct nadat hij was beëdigd. Er was door de pandemie geen tijd te verliezen. Als kandidaat zei Biden dat hij voor resultaten ging en niet voor een revolutie. En, niet onbelangrijk, hij zag zichzelf als een tussenpaus voor de volgende generatie Democratische politici.
Eerlijk is eerlijk: na de pandemiebestrijding, het American Rescue Plan, het American Jobs Plan en het woensdagnacht gepresenteerde American Family Plan maakte Biden zijn belofte waar om ook een nieuwe generatie politici een kans te geven. De president verzamelde veel vertrouwelingen om zich heen en stelde in de geest van John F. Kennedy een ministersploeg samen die the best and the brightest zijn. Met Pete Buttigieg (op Transport) en Marty Walsh (de voormalig burgemeester van Boston op Werkgelegenheid) krijgen ook ‘outsiders’ een kans.
Kamala Harris
Maar het tot de verbeelding sprekende voorbeeld blijft Kamala Harris. Biden koos de senator van Californië als running mate. Tijdens de campagne botsten ze in een debat, maar Biden toonde persoonlijkheid, hield zijn ogen op de bal en introduceerde met Harris misschien wel de eerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten. Harris is bij alle belangrijke besluiten betrokken, krijgt ook de credits voor de 200 miljoen vaccinaties en de meer dan 100 miljoen checks voor families die het door de pandemie extra zwaar hebben. Bovendien was ze ‘de laatste in de kamer’ toen Biden besloot om nog dit jaar de troepen terug te trekken uit Afghanistan. Historisch gezien zijn er weinig vicepresidenten die zó hun stempel op het beleid van hun baas drukken. Vanaf zijn wolk zal de onlangs overleden oud-vicepresident Walter Mondale, die de invloed van de vicepresident in de jaren tachtig flink uitbreidde, instemmend hebben geknikt.
Vliegende start
Willem, ik ben het met je eens dat Biden een vliegende start had. De vergelijking met FDR snap ik ook, maar laten we niet vergeten dat Joseph Robinette Biden junior nog in zijn wittebroodsweken zit. Hoe regeert en reageert hij als Amerika móét interveniëren bij een grote buitenlandse crisis? Vraag maar aan Lyndon Johnson hoe zijn succesvolle binnenlandse agenda ondergesneeuwd raakte bij de Vietnam-oorlog. Of hoe jonge Bush honderden miljarden spendeerde aan oorlogen in Irak en Afghanistan terwijl in Amerika de infrastructuur op instorten stond. Wat doet Biden als ‘Little Rocketman’ in Noord-Korea met een kernoorlog dreigt?
Bovendien zijn het immigratieprobleem bij de grens en hervorming van de politie netelige en politiek gevoelige kwesties die Biden op zijn toch al overvolle presidentiële bord heeft liggen. Cruciaal wordt het voor Team Biden om focus te houden op de broodnodige binnenlandse hervormingen. Met een krappe meerderheid in het Congres en een weinig tot compromissen bereidwillige Republikeinse partij moeten we zien of Bidens hervormingsgezinde agenda blijvend is. Pas dan is er een finaal oordeel te vellen.
Ik hou het voorlopig op een 7.